پیامدهای منفی ادامه مناقشه بر سر پرونده خاشقجی بر اقتصاد عربستان و بازارهای جهانی
آفتابنیوز : سرویس بین الملل-"میدل ایست ای" در گزارشی اشاره می کند که به دنبال ادامه مناقشه بر سر پرونده مفقود و احتمالا کشته شدن "جمال خاشقجی" روزنامهنگار سعودی ارزش سهام در بازار بورس عربستان سعودی روز یکشنبه دستکم به میزان 7 درصد کاهش یافت چرا که سرمایه گذاران در آن کشور پس از ناپدید شدن خاشقجی نگران بدتر شدن روابط ریاض با جامعه بین المللی شدهاند.
به گزارش آفتاب نیوز، خبرگزاری "رویترز" نیز اشاره میکند که این کاهش ارزش شاخصها در بازار بورس عربستان شدیدترین کاهش از دسامبر 2014 میلادی به این سو بوده است در آن زمان قیمت نفت با شوکی بیسابقهای مواجه شده بود و با کاهش قیمت شرکتهای نفتی و پتروشیمی عربستان سعودی که صنایع پایه آن کشور را تشکیل می دهند به میزان 7.9 درصد ارزش سهام شان در بازارها کاهش یافت.
شبکه خبری "سی ان ان" می نویسد تبعات این کاهش ارزش سهام در بازار عربستان سعودی پیامدهای گسترده ای برای کل بازار جهانی در سال 2018 میلادی خواهد داشت. "نعیم اسلم" مدیر اجرایی در گروه تحلیلی Think Markets در لندن به "بلومبرگ" می گوید:"شما درباره یک وضعیت ژئوپولیتیک صحبت می کنید که به بدترین حد خود می رسد. عربستان سعودی بار دیگر رویکرد ستیزه جویانه خود را نشان می دهد. این اصلا خبر خوبی برای سرمایه گذاران خارجی نیست. اکنون ما تقاضایی برای سرمایه گذاری درعربستان سعودی نمی بینیم".
"میدل ایست ای" در ادامه مینویسد در صورتی که کنگره آمریکا تصمیم بگیرد برخی از اشخاص سعودی مرتبط با پرونده خاشقجی را مورد تحریم قرار دهد شاهد سقوط بیشتر ارزش سهام در بازار بورس عربستان سعودی خواهیم بود.
خبرگزاری "رویترز" با پیچیدهتر شدن وضعیت بازارها به دلیل پرونده خاشقجی می نویسد: "نخست آنکه عربستان سعودی هرگونه نقش داشتن در ناپدید شدن خاشقجی روزنامه نگار سعودی در کنسولگری پادشاهی آن کشور در استانبول را انکار می کند. دوم آن که در مورد این پرونده ابهامات زیادی وجود دارد. واکنش ها نیز متناقض بودهاند. ترامپ رییس جمهوری امریکا از سویی ابراز نگرانی کرده اما از سوی دیگر او گفته است که نمیخواهد از معاملات تسلیحاتی 110 میلیارد دلاری با عربستان سعودی بگذرد.
در صورتی که امریکا و اتحادیه اروپا مشابه با اقدامی که درباره روسیه بر سر الحاق کریمه به فدراسیون روسیه انجام دادند و آن کشور را تحریم کردند این بار در مورد عربستان سعودی تکرار کنند تصمیم گیری برای مدیران اجرایی BlackRock’s Larry Fink و یا مدیران دو بانک بزرگ فرانسوی به منظور عدم شرکت در نشست سرمایه گذاری در ریاض که قرار است هفته آینده برگزار شود آسان تر خواهد شد. اگرچه این بانک ها هنوز هم ممکن است با برخی از شرکت های روسی کار کنند با این حال، مدیران آن بانک ها در حال حاضر عمدتا از شرکت در نشست های عمومی مانند انجمن بین المللی اقتصادی سنت پترزبورگ خودداری می ورزند چرا که نمی خواهند متهم به از بین بردن شهرت عمومی خود شوند. در مورد پرونده خاشقجی نیز احتمالا آنان در این باره حفظ ظاهر خواهند کرد. حتی پیش از پرونده خاشقجی نیز گمانهزنیهایی درباره تجدیدنظر مدیران شرکت های بزرگ مالی و بانکی برای شرکت در نشست های اقتصادی در ریاض مطرح شده بود.
از جمله به دلیل زندانی کردن شاهزادگان سعودی به فرمان محمد بن سلمان به اتهام ارتکاب فساد مالی توسط آنان و یا محاصره قطر و یا ادامه جنگ عربستان سعودی در یمن که به وضعیتی رسیده که اکنون سه چهارم یمنی ها از جمعیت آن کشور نیاز به کمک های بشردوستانه نیاز دارند. البته در موردی مشابه درباره چین علیرغم آن که اتهام نقض حقوق بشر علیه آن کشور نیز وجود دارد بانک ها از سرمایه گذاری در چین خودداری نکرده اند. علیرغم مرگ یک برنده جایزه صلح نوبل در چین این موضوع مانع از آن نشد که مدیران عامل شرکت های مهمی چون Blackstone، Standard Chartered، Societe Generale و یا Mizuho از شرکت در فوروم توسعه چین در ماه مارس خودداری ورزند.
سومین جالش بحث پول عربستان سعودی است. عربستان در سال جاری 247 میلیون دلار از فروش اوراق بهادار و مشاوره در امور معاملاتی و تنظیم وام درآمد کسب کرده است. بزرگترین همکاران عربستان سعودی بانک هایی بوده اند که مدیران آن ها قرار بود در نشست اخیر اقتصادی در ریاض شرکت کنند. در این میان اشتباهی از سوی بانک ها روی نداده بود. تا همین اواخر، کسی نمی توانست پیش بینی کند که موضوعی مشابه ناپدید شدن جمال خاشقجی پیش خواهد آمد.
اوایل سال گذشته، محمد بن سلمان تصویری قانع کننده از خود به عنوان یک جوان اصلاح طلب نشان داد که از نسل دیگری است و مایل نیست تا با خط مشی روحانیون محافظه کار سعودی کار را ادامه دهد. او آزادی بیش تری به زنان و جوانان داد که دو سوم جمعیت عربستان سعودی را تشکیل می دهند و سینماها را دوباره بازگشایی کرد و اجازه برگزاری کنسرتها را در عربستان سعودی داد".
روزنامه "گاردین" نیز در گزارشی با اشاره به تهدید محمد بن سلمان علیه ترامپ که گفته بود در صورت تحریم ریاض عربستان نیز اقدامات متقابلی را انجام خواهد داد می نویسد: "واقعیت ان است که اگر پادشاهی عربستان سعودی هشدارهای خود را عملی کند پیامدهای جدی در سرتاسر جهان احساس خواهد شد".
این روزنامه در ادامه مینویسد: "عربستان سعودی موقعیت منحصربفردی از لحاظ جغرافیایی و اقتصادی دارد. اگر تنش با آمریکا و غرب افزایش یابد و اگر انتقامجویی عربستان سعودی عملی شود باید منتظر پیامدهای جدی باشیم. عربستان سعودی دارای ذخایر وسیع و عظیم نفتی است و خود ادعا می کند 250 میلیارد بشکه قابل استخراج در اختیار دارد. عربستان سعودی بزرگترین صادرکننده نفت جهان است و روزانه حدود 7 میلیون بشکه نفت صادر می کند و نفوذ زیادی بر اقتصاد جهانی دارد چرا که این قدرت را دارد تا قیمت نفت را افزایش دهد. در سرمقاله اخیر "عرب نیوز" وابسته به عربستان سعودی به این موضوع اشاره شده است.
در این سرمقاله آمده که ریاض می تواند در صورتی که امریکا بخواهد بر سر ماجرای خاشقجی تحریمی را علیه عربستان اعمال نماید مقابله به مثل کند. این اقدامات مسائلی چون کاهش تولید نفت را شامل می شود که می تواند قیمت هر بشکه نفت را از 80 دلار به بیش از 400 دلار برساند که افزایشی بیش از دو برابری هر بشکه نفت بیش از 140 دلار می تواند در سطح جهانی ویرانگر باشد نه تنها به دلیل آن که رانندگان در پمپ بنزین باید پول بیش تری بپردازند بلکه هزینه تمام کالاهایی که به وسیله حمل و نقل جاده ای انتقال می یابند نیز افزایش خواهند یافت.
از سوی دیگر عربستان سعودی از طریق خرید تسلیحات خود از امریکا باعث ایجاد هزاران شغل در آن کشور شده است. عربستان سعودی پس از هندوستان دومین وارد کننده بزرگ تسلیحات جهان است و 61 درصد از این واردات را از امریکا انجام می دهد. عربستان سعودی سال گذشته بزرگترین معامله تسلیحاتی با امریکا را به ارزش 17.5 میلیارد دلار امضا کرد. این روند ادامه یافت پس از آن که ترامپ با ریاض قراردادی 110 میلیارد دلاری را امضا کرد. این اتحاد به نفع شرکت های امریکایی چون جنرال الکتریک، بوئینگ، لاکهید مارتین و اکسان موبیل بوده است. گزارش شده که برخی از این شرکت ها نگران تهدید ترامپ علیه ریاض هستند. در صورت عملی شدن تهدیدات، ریاض می تواند به راحتی خرید تسلیحاتی خود را از روسیه و چین انجام دهد".
این روزنامه در ادامه می نویسد:"عربستان سعودی در گذشته نشان داده که نگران از دست رفتن موقعیت سیاسی و اقتصادی خود نیست. برای مثال، در مورد تحقیقات درباره اتهام مرتبط با رشوه در مورد شرکت دفاعی بریتانیایی BAE Systems در دولت بلر در سال 2006 میلادی بلر گفت که ریاض تهدید کرده که در صورت ادامه تحقیق در مورد این پرونده از همکاری در امور اطلاعاتی بریتانیا خودداری می ورزد و بریتانیا را در معرض تهدیدات بیش تر از جانب تروریست ها قرار خواهد داد".
گاردین در ادامه می نویسد:"ست فرانتزمن" مدیر اجرایی مرکز گزارش و ارزیابی خاورمیانه در امریکا می گوید که پادشاهی عربستان سعودی نقشی کلیدی برای استراتژی امریکا در خلیج فارس دارد به ویژه آن که اهرمی علیه ایران است. اکنون دولت ترامپ با اتحاد با عربستان سعودی و امارات می خواهد موضع سختی را علیه ایران اتحاذ کند. اکنون امریکا بیش از گذشته مدیون عربستان سعودی است. در نتیجه، ترامپ و ریاض نمی خواهند خدشه ای در این همکاری ایجاد شود. عربستان سعودی اکنون خود را در موضع ضعف نمی بیند و فکر می کند که کارت های برنده اقتصادی زیادی دارد و می تواند به بازارها ضربه بزند و اگر مورد تحریم از سوی امریکا قرار گیرد می تواند بازارهایی را در جایی دیگر پیدا کند".
گاردین البته می نویسد که در این میان عربستان چیزهایی را از دست می دهد از جمله پول ناشی از سرمایه گذاری خارجی که برای تنوع بخشیدن به اقتصاد خود و کاهش اتکا به نفت نیاز داشت.
این روزنامه می افزاید:"عربستان سعودی برای کاهش نرخ بیکاری بالای 13 درصد خود به سرمایه خارجی نیاز دارد. بازار سهام عربستان سعودی نیز با افت ارزش سهام به میان 7 درصد یا حدود 33 میلیارد دلار مواجه شده است. این نشانه هراس سرمایه گذاران از تهدید اقدامات تلافی جویانه عربستان سعودی علیه امریکاست".
شبکه خبری "سی ان بی سی" در گزارشی می نویسد فشار بین المللی علیه عربستان سعودی می تواند به سرعت گسترش یابد و دود این موضوع در چشم همگان خواهد رفت. این شبکه خبری می نویسد:"عربتسان سعودی دست به مقابله به مثل در برابر فشارهای بین المللی درباره موضوع مفقود شدن و احتمال قتل جمال خاشقجی روزنامه نگار سعودی خواهد زد.
دولت های غربی به ریاض فشار می آورند که در مورد این پرونده پاسخگو باشد و تهدید می کنند که عربستان سعودی باید بهای نقش داشتن احتمالی این ماجرا را بپردازد. کارشناسان می گویند که فشار بین المللی می تواند بر تمام جهان تاثیر بگذارد و از اتحادهای ژئواستراتژیک تا قیمت های نفتی را تحت تاثیر قرار دهد".
این شبکه خبری می افزاید:"به نظر می رسد شاهزاده بن سلمان ولیعهد عربستان سعودی به اصلاحات اجتماعی همزمان با سرکوب سیاسی باور دارد. واقعیت آن است که بحران ایجاد شده کنونی بر سر ناپدید شده یک روزنامه نگار سعودی ممکن است بالا گیرد و تهدیدی جدی علیه اقتصاد جهانی باشد. دولت اروپایی از جمله بریتانیا، فرانسه و آلمان خواستار تحقیقی معتبر برای مشخص شدن حقایق در مورد پرونده خاشقجی شده اند. به نظر می رسد اکنون اعتمادی که به بن سلمان ایجاد شده بود تخریب شده است. مدیران اجرایی شرکت های مهمی چون اوبر و مورگان چیس و فورد موتورز بیل گفته اند که در نشست پیش روی اقتصادی در ریاض شرکت نخواهند کرد.
تحلیلگران اما معتقدند که تلاش برای منزوی کردن عربستان سعودی در سطح جهانی کار آسانی نیست و می تواند عواقب شدیدی برای سایر بازیگران داشته باشد".
این شبکه خبری در ادامه می نویسد:"از نظر تئوریک تشدید تنش ها می تواند قیمت نفت را به شدت افزایش دهد، روند صلح خاورمیانه را تضعیف کرده و تلاش های بین المللی برای محدود کردن ایران را برهم زند. دولت ترامپ در تلاش است تا بخش عمده نفت ایران را از بازارها خارج کند و عربستان سعودی یکی از بزرگترین تولید کنندگان نفت در جهان است که بیش از 10 میلیون بشکه نفت در روز به بازارها صادر می کند و متعهد است تا نفت حذف شده ایران را با افزایش تولید جبران کند.
شانزر تحلیلگر بنیاد دفاع از دموکراسی اما معتقد است که حملات یازدهم سپتامبر و خاطره تلخ آن و واقع گرایی در عالم سیاست غرب به ویژه امریکا را از اقدام بسیار تهاجمی علیه عربستان سعودی باز می دارد چرا که امریکایی ها می دانند در آن صورت عربستان سعودی در آغوش روسیه قرار خواهد گرفت و این به ضرر منافع واشنگتن خواهد بود. شانزر می گوید عربستان سعودی و امریکا به شدت به یکدیگر نیاز دارند. او می گوید فروش تسلیحات به عربستان سعودی از سوی امریکا آن 350 هم به ارزش میلیارد دلار ظرف مدت 10 سال رقم چشمگیری است و نمی توان به راحتی از این معاملات صرفنظر کرد. او می افزاید:"وابستگی های بین المللی عمیق تر از آن چیزی هستند که در ظاهر به نظر می رسند و نمی توان به راحتی آن را نادیده گرفت. به همین دلیل است که ما نمی توانیم علیرغم اختلاف نظر در حوزه سیاست خارجی از روسیه یا چین جدا شویم. به انزوا کشاندن ریاض نیز به همان اندازه دشوار خواهد بود".
این شبکه خبری در ادامه اشاره می کند که نفت سلاح شگفت انگیزی است که در دست عربستان سعودی قرار دارد و اگر عربستان مورد تحریم قرار گیرد سعودی ها اطمینان حاصل خواهند کرد که بازیگران دیگر نیز دچار رنج و درد ناشی از این تصمیم خواهند شد.